2024ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ಭೂಕುಸಿತದ ನಂತರ ವಯನಾಡು (Wayanad) ಅಕ್ಷರಶಃ ತತ್ತರಿಸಿ ಹೋಗಿದೆ. ಏಕಾಏಕಿ ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ಭೂಕುಸಿತದಿಂದಾಗಿ ಸುಮಾರು 200ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆ ವಯನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದಾಗುವ ಅನಾಹುತ ಹಾಗೂ ವಿಪತ್ತುಗಳನ್ನು ತಡೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಭೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ (Union Ministry of Earth Sciences) ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ (X-Band Radar) ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ. ಹಾಗಿದ್ರೆ ಏನಿದು ಎಕ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್? ಇದರ ವಿಶೇಷತೆ ಏನು? ರೇಡಾರ್ ಅಳವಡಿಕೆಯಿಂದಾಗುವ ಉಪಯೋಗವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
X ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಎಂದರೇನು?
ಎಕ್ಸ್ -ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಒಂದು ರೀತಿಯ ರೇಡಾರ್ ಆಗಿದ್ದು, ಅದು ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವರ್ಣಪಟಲದ 8-12 GHz ಆವರ್ತನ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು 2ರಿಂದ 4 ಸೆಂ.ಮೀ ತರಂಗಾಂತರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ .
ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರತೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. 2-4 ಸೆಂ.ಮೀ ತರಂಗಾಂತರಗಳೊಂದಿಗೆ 8-12 GHz ಆವರ್ತನ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ರೇಡಾರ್ ಮಳೆ ಹನಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಂಜಿನಂತಹ ಸಣ್ಣ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ. ಹವಾಮಾನ/ಭೌಗೋಳಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ-ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಭವನೀಯ ಭೂಕುಸಿತಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ವಿಪತ್ತುಗಳ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಿಖರವಾದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಮೂಲಕ ವಿಪತ್ತುಗಳನ್ನು ತಡೆಯುವಲ್ಲಿ ರೇಡಾರ್ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ಎಕ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ನ ಉಪಯೋಗಗಳು:
ಹವಾಮಾನ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ, ಹಾಗೆಯೇ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಎಕ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಇತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೂ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಪರ್ವತ ಭೂಪ್ರದೇಶ, ವಾಯುಯಾನ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಯುಯಾನದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಲಕ್ಷಣಗಳು, ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವಲ್ಲಿ ರೇಡಾರ್ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಯುದ್ಧತಂತ್ರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿವರವಾದ ಛಾಯಾಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ಕಣ್ಗಾವಲು ಮತ್ತು ವಿಚಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಕೋಪಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೊದಲೇ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ನಿಯಮಿತ ಚಲನೆಯನ್ನು ರೇಡಾರ್ ಸ್ಕ್ಯಾನ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಭೂಕುಸಿತಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹಗಳನ್ನು ಮೊದಲೇ ಊಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ವಿಪತ್ತುಗಳು ಅಥವಾ ಅಪಾಯಗಳಿಂದ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಯಾವ ಕ್ರಮವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪ್ರದೇಶದ ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಸಮಯೋಚಿತ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಇದು ತುಂಬಾ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ.
ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು, ಮಳೆಯ ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ನೀರಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಮಾಹಿತಿಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಾಹಿತಿಯಿಂದ ಸುಸ್ಥಿರ ಕೃಷಿ ವಿಧಾನಗಳು, ನೀರಾವರಿ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ಬೆಳೆ ಇಳುವರಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಭಾರತವು ಹವಾಮಾನ ಪತ್ತೆಗಾಗಿ X-ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು S-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. S-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೈಕ್ಲೋನ್ ಪತ್ತೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್:
ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್ ಎಂಬುದು ಹವಾಮಾನ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೋಡಗಳು ಮತ್ತು ಬಿರುಗಾಳಿಗಳಂತಹ ಹವಾಮಾನ ರಚನೆಗಳ ವೇಗ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ಒಂದು ರೀತಿಯ ರೇಡಾರ್ ಆಗಿದೆ. ಮಳೆ ಅಥವಾ ಮೋಡ ಎಷ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ.
ಹವಾಮಾನ ಮಾನಿಟರಿಂಗ್:
ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್ ಮಳೆಯ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು, ಗಾಳಿಯ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಮತ್ತು ಬಿರುಗಾಳಿಗಳು ಅಥವಾ ಸುಂಟರಗಾಳಿಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಊಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್ ಗಾಳಿಯ ಚಲನೆ, ಗಾಳಿ, ಗಾಳಿಯ ವೇಗ, ಮಳೆ, ತಾಪಮಾನ, ಗುಡುಗು, ಆಲಿಕಲ್ಲು, ಮಿಂಚು, ಚಂಡಮಾರುತಗಳು ಮತ್ತು ಮೋಡದ ಚಲನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೋಡ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಫಲಿತ ಸೂಚ್ಯಂಕದ ಪರಿಮಾಣದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಂದು ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್ ಸಾಧನಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 10-20 ಕೋಟಿ ರೂ. ಇದೆ.
ಭಾರತದ ರೇಡಾರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್:
ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆ (IMD) 1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಅನ್ವಯಗಳಲ್ಲಿ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
ಮೊದಲ ಸ್ವದೇಶಿ ವಿನ್ಯಾಸದ ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್ ಅನ್ನು 1970 ರಲ್ಲಿ ಚಂಡಮಾರುತ ಪತ್ತೆಗಾಗಿ ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು .1996 ರಲ್ಲಿ IMD 10 ಹಳೆಯ X-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ X-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು.
ಭಾರತದ ರೇಡಾರ್ ಜಾಲವು ಗಾಳಿ-ಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಚಂಡಮಾರುತ-ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವ ಎಕ್ಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ದೀರ್ಘ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಪತ್ತೆಗಾಗಿ ದೇಶವು S-ಬ್ಯಾಂಡ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು (2-4 GHz) ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ S-ಬ್ಯಾಂಡ್ ಸೈಕ್ಲೋನ್ ಡಿಟೆಕ್ಷನ್ ರೇಡಾರ್ ಅನ್ನು 1970 ರಲ್ಲಿ ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.
ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2024 ರಲ್ಲಿ , ಭೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯವು ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತವು 56 ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಡಾಪ್ಲರ್ ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11, 2024 ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು 2,000-ಕೋಟಿ ವೆಚ್ಚದ ‘ಮಿಷನ್‌ ಮೌಸಮ್‌ʼ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. ಇದು 2026 ರ ವೇಳೆಗೆ 60 ರೇಡಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಹವಾಮಾನ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
