– ಮತ್ತೆ ಆಡಳಿತ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡೀತಾರಾ ನಿತೀಶ್; 2 ದಶಕಗಳ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ತಾರಾ ತೇಜಸ್ವಿ?
ಬಿಹಾರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗೆ (Bihar Assembly Elections) ರಣಾಂಗಣ ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ರಾಜಕೀಯ ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಎನ್ಡಿಎ ವರ್ಸಸ್ ಮಹಾಘಟಬಂಧನ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳು ನೇರ ಹಣಾಹಣಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಹೊಸ ಭರವಸೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಪಕ್ಷಗಳು ಅಖಾಡಕ್ಕಿಳಿದಿವೆ. ಎನ್ಡಿಎ ರಥವನ್ನು ಜಂಪಿಂಗ್ ಸ್ಟಾರ್, ಬಿಹಾರ ಸಿಎಂ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಅಣಿಯಾಗಿದೆ. ಸುದೀರ್ಘ ಅವಧಿಯ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿರುವ ನಿತೀಶ್ ಮತ್ತೆ ಆಡಳಿತದ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡಿಯುವರೇ? ಅಥವಾ ಎರಡು ದಶಕಗಳ ಬಳಿಕ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಪಕ್ಷವನ್ನು ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್ ಅಧಿಕಾರದ ಗದ್ದುಗೆ ಏರಿಸಲಿದ್ದಾರೆಯೇ ಎಂಬ ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿದೆ. ಬಿಹಾರದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇದೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಚುನಾವಣೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇಡೀ ದೇಶದ ಚಿತ್ತ ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆಯತ್ತ ನೆಟ್ಟಿದೆ.
ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಹಿಂದುಳಿದ ರಾಜ್ಯ ಬಿಹಾರ. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ನಡೆಸಿದ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯ ವಿಶೇಷ ಸಮಗ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಕಾರಣದಿಂದ ಆಗಿರುವ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿನ ಗೊಂದಲ, ಚುನಾವಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ನಿಪುಣ ಪ್ರಶಾಂತ್‌ ಕಿಶೋರ್‌ ನೇತೃತ್ವದ ‘ಜನ ಸುರಾಜ್’ ಪಕ್ಷ ನೀಡಬಹುದಾದ ಸ್ಪರ್ಧೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳ ಭರವಸೆಗಳು ಹಾಗೂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವಿಕೆ.. ಇವೆಲ್ಲದರ ಮಧ್ಯೆಯೇ ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆ ಎದುರಿಸಲಿದೆ. ಜನತಾದಳ (ಯುನೈಟೆಡ್) [ಜೆಡಿ(ಯು)], ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನತಾದಳ (ಆರ್‌ಜೆಡಿ) ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿಯಂತಹ ಪಕ್ಷಗಳು ರಂಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿವೆ. ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳು ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಐಡೆಂಟಿಟಿಯೇ (ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ) ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶವಾಗಿತ್ತು. ಕಾಲಾನಂತರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಜಕೀಯ ಅಲೆ ಬೀಸತೊಡಗಿತು. ಬಿಹಾರದ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಇತಿಹಾಸದ ಹಾದಿ ಹೇಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡೋಣ. ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ರಾಹುಲ್ ಹರಿಯಾಣ ವೋಟ್ ಚೋರಿಗೆ ವ್ಯಂಗ್ಯ – ಯಾರಾದ್ರೂ ಗಂಟೆಗೆ 20 ವೋಟ್ ಹಾಕೋಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾ ಎಂದು ಬಿಜೆಪಿ ಪ್ರಶ್ನೆ
ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಕೈತಪ್ಪಿದ ಬಿಹಾರ
1990 ಮತ್ತು 2000ದ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಯುಗದ ದೀರ್ಘ ಹಿಡಿತವನ್ನು 2005ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್-ನವೆಂಬರ್ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಮುರಿದವು. ಜೆಡಿ(ಯು) 88 ಸ್ಥಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟ (ಎನ್ಡಿಎ) ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿತು. ವರ್ಷಗಳ ದುರಾಡಳಿತದ ನಂತರ ಉತ್ತಮ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆಡಳಿತದ ಭರವಸೆ ನೀಡಿತು. 2005 ರ ನಂತರ, ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರವು ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು ನೀಡುವತ್ತ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿತು. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಪದೇ ಪದೇ ರಸ್ತೆಗಳು, ವಿದ್ಯುತ್, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಗಳ ಮೇಲಿನ ನಿಗ್ರಹಗಳ ಸುತ್ತ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರಿಗೆ ಬೈಸಿಕಲ್ ಯೋಜನೆಗಳು, ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕುರಿತು ಅಭಿಯಾನದಂತಹ ನೀತಿಗಳು ಜೆಡಿ (ಯು)ನ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಯಿತು. ಜಾತಿ-ಗುರುತಿನ ರಾಜಕೀಯವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಅದು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ-ಆಧಾರಿತ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ಮಣಿಸಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಚುನಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು.
ಜೆಡಿ(ಯು) ಪ್ರಮುಖ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳು ಯಾವುವು?
* ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸೈಕಲ್ ಯೋಜನೆ (2006): ಶಾಲೆ ಬಿಡುವ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ 9 ನೇ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗುವ ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ಉಚಿತ ಬೈಸಿಕಲ್‌ಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಯಿತು.
* ಸಮವಸ್ತ್ರ ಯೋಜನೆ (2007): ಎಲ್ಲಾ ತರಗತಿಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಶಾಲಾ ಸಮವಸ್ತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ನಿರಂತರ ಹಾಜರಾತಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಲಾಯಿತು.
2010 ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಯಶಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ. ಆಗ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು 243 ಕ್ಕೆ 206 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿತು.
2015 ರ ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ
2015 ರ ಚುನಾವಣೆಯು ಹಿಂದಿನ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ತಲೆಕೆಳಗು ಮಾಡಿತು. ಹಿಂದಿನ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಿದ್ದ ಜೆಡಿ(ಯು), ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಎನ್ಡಿಎ ವಿರುದ್ಧ ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ (ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್) ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದವು. ಈ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು 178 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿತು. ಆರ್‌ಜೆಡಿ 80 ಸ್ಥಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಏಕೈಕ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ಆದರೆ ಜೆಡಿ(ಯು) 71 ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 27 ಗೆದ್ದು, ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಬಹುಮತ ನಿರಾಕರಿಸಿತು. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಆರ್‌ಜೆಡಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಮತ್ತು ಯಾದವ್ ಮತಗಳ ಕ್ರೋಢೀಕರಣ ಕಾರಣ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಯಿತು. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮಹಾಘಟಬಂಧನಕ್ಕೆ ಮರಳುವುದನ್ನು ಬಿಜೆಪಿಯ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ಒಂದು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಕ್ರಮವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತದ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಜಾತಿ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ವಿಚಾರಗಳು ಸಹ ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ಬಂದವು. ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಮತದಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ದಿನ ಬಾಕಿ – ಜೆಡಿಯು ನಾಯಕನ ಮನೇಲಿ ಮೂವರು ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ಸಾವು
2020 ರಲ್ಲಿ ಏನಾಗಿತ್ತು?
2020 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಿಹಾರ ರಾಜಕೀಯವು ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಂಡಿತ್ತು. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮತ್ತೆ ಎನ್‌ಡಿಎಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದ ನಂತರ, ಜೆಡಿ(ಯು)-ಬಿಜೆಪಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ 125 ಸ್ಥಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ 110 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು. ಎರಡೂ ಬಣಗಳು ಬಹುತೇಕ ಸಮಾನ ಮತಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡವು. ಇದು ಧ್ರುವೀಕೃತ ಮತದಾರರ ಕುರಿತು ಸಂದೇಶ ರವಾನಿಸಿತು. ಕೋವಿಡ್-19 ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ನಿಂದ ಸಾವಿರಾರು ವಲಸಿಗರು ಬಿಹಾರಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಬಂದರು. ಉದ್ಯೋಗ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಕಾಡಿತು. ಈ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಸ್ಪಂದಿಸಿದ ರೀತಿ ರಾಜ್ಯದ ಜನತೆಯಲ್ಲಿ ಕೋಪ ತರಿಸಿತು. 15 ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರದ ನಂತರ, ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಗಮನಾರ್ಹ ಆಡಳಿತ ವಿರೋಧಿ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು.
2005 ರಿಂದ ಎಡ ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷಗಳು ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿವೆ?
ಸಿಪಿಐ, ಸಿಪಿಐ(ಎಂ) ಮತ್ತು ಸಿಪಿಐ(ಎಂಎಲ್)ಎಲ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷಗಳು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸದೇ ಇದ್ದರೂ, ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಆಟಗಾರರಾಗಿ ಉಳಿದಿವೆ. ಸಿಪಿಐ(ಎಂಎಲ್)ಎಲ್ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಭೂ-ಬಡ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಅವರು ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯದಿದ್ದರೂ, ಎನ್ಡಿಎ ವಿರೋಧಿ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರ‍್ಯಾರು?
2005 ರಿಂದ ಮೂರು ಪಕ್ಷಗಳು ಫಲಿತಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿವೆ: ಜೆಡಿ(ಯು), ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮೈತ್ರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತವೆ.
ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ (ಜೆಡಿ(ಯು)): ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಜಂಪಿಂಗ್ ಸ್ಟಾರ್ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತಿ. ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಮಹಾಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ನಡುವೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಬದಲಾವಣೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ-ಕೇಂದ್ರಿತ ನಾಯಕನ ಇಮೇಜ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್ (ಆರ್‌ಜೆಡಿ): ಆರ್‌ಜೆಡಿ ತನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಯಾದವ್-ಮುಸ್ಲಿಂ ನೆಲೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. 2015 ರ ನಂತರ ತೇಜಸ್ವಿ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಬಿಜೆಪಿ: ಕಲ್ಯಾಣ ಭರವಸೆಗಳನ್ನು ಹಿಂದುತ್ವ ನೇತೃತ್ವದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಿರೂಪಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುವ ಮೂಲಕ ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದೆ.
ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಆಟಗಾರರು (ಎಲ್‌ಜೆಪಿ, ವಿಐಪಿ, ಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್‌ಪಿ, ಇತ್ಯಾದಿ): ಸೀಟು ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಯುದ್ಧತಂತ್ರದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಬಿಹಾರ ಮತದಾರನೇ ವಿಶೇಷ
ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಬಿಹಾರ ಮತದಾರರು ತುಂಬಾ ವಿಶೇಷ. ಭಾವನಾತ್ಮಕ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಸ್ಪಂದಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಾದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್-ಬಿಜೆಪಿ ಯಜಮಾನಿಕೆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಹಣ ಖರ್ಚಿಗಿಂತ ಮತದಾರರ ಸಂಪರ್ಕವೇ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ಗದ್ದುಗೆ ಏರಬೇಕೆಂದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಹಾಗೂ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಪಕ್ಷಗಳ ಮೈತ್ರಿ ಅನಿವಾರ್ಯ. ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಲಾಲು, ರಾಹುಲ್ ಒಳನುಸುಳುಕೋರರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ: ಅಮಿತ್‌ ಶಾ
ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಜೆಡಿಯ ರಾಜಕೀಯದ ಏರಿಳಿತ
ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಮಂಡಲ್ ರಾಜಕೀಯದ ಇಬ್ಬರು ಪೋಸ್ಟರ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಇನ್ನೊಬ್ಬರು 2022 ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಲಾಯಂ ಸಿಂಗ್ ಯಾದವ್. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಮುಲಾಯಂ ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ನೋಡಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಮಗ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಅಖಿಲೇಶ್ ಕೂಡ 2012 ರಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದ ನಂತರ ಒಂದು ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಲಾಲು ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ 15 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅಧಿಕಾರದ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆ ಪೈಕಿ ಏಳು ವರ್ಷಗಳು ಅವರು ಸಿಎಂ ಆಗಿದ್ದರು. 1997 ರಲ್ಲಿ ಮೇವು ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಆರೋಪಿಯಾಗಿ ಜೈಲು ಸೇರಿದರು. ಆಗ ಅವರು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದ ಅವರ ಪತ್ನಿ ರಾಬ್ರಿ ದೇವಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳು ಆಡಳಿತ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಲಾಲು ಮತ್ತು ಅವರ ಪಕ್ಷ (ಜನತಾದಳ/ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನತಾದಳ) ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಅಸಾಧಾರಣ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು.
1995 ರಲ್ಲಿ ಲಾಲು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಅದೃಷ್ಟ ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿತು. ಅವರ ಪಕ್ಷವು ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಸರಳ ಬಹುಮತವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಚುನಾವಣೆ ಅದು. 2000 ರಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿದ ನಂತರ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದ್ದು 243 ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು. 2010 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಜೆಡಿಯು ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟ (ಎನ್ಡಿಎ) 84.8% ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಜೆಡಿಯ ಚುನಾವಣಾ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕುಗ್ಗಿತ್ತು. ಅದರ ಸ್ಥಾನ ಹಂಚಿಕೆ ಕೇವಲ 9.1% ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಆರ್‌ಜೆಡಿಯ ಆರು ಶಾಸಕರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮುಸ್ಲಿಂ ಶಾಸಕರನ್ನು ಎನ್ಡಿಎ (ಜೆಡಿಯು-7, ಬಿಜೆಪಿ-1) ಹೊಂದಿತ್ತು. 2015 ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಜೊತೆ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರನ್ನು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಪರಿಣಾಮ 2000 ಮತ್ತು 2010 ರ ನಡುವೆ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಕುಗ್ಗಿತು.
ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮತ್ತು ಜೆಡಿ(ಯು) ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಿವರೆಗೆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ 2015 ರಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣಾ ಪೂರ್ವ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡವು. 2022 ರಲ್ಲಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಎನ್‌ಡಿಎಯಿಂದ ಹೊರಬಂದು ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಜೊತೆ ಮತ್ತೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಬಳಿಕ ಜೆಡಿ(ಯು) ಮತ್ತೆ ಬಿಜೆಪಿ ಜೊತೆ ಹೋಗಿದೆ. ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂದಿಗ್ಧತೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅದರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳಾದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಎಡ ಪಕ್ಷಗಳು ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ಮಿತಿಯನ್ನು ದಾಟಲು ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ತರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಪಕ್ಷವು ಅದರ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಕ್ಕೆ ದಕ್ಕಿಲ್ಲ.
ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಕಂಡ ರಾಜಕೀಯ ಸವಾಲುಗಳೇನು?
1994 ರಲ್ಲಿ ಜನತಾ ದಳದಿಂದ ಲಾಲು ಯಾದವ್ ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರ ರಾಜಕೀಯದ ವಿರುದ್ಧ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆಗ ನಿತೀಶ್ ಮೊದಲು ತೀವ್ರ ಎಡಪಂಥೀಯರಲ್ಲಿ ಮಿತ್ರರನ್ನು ಹುಡುಕಿದರು. 1995 ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮಾರ್ಕ್ಸಿಸ್ಟ್-ಲೆನಿನಿಸ್ಟ್ ಲಿಬರೇಶನ್ ಅಥವಾ ಸಿಪಿಐ ಎಂಎಲ್ ಜೊತೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಕಳಪೆ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಕಂಡರು. 1996 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ನಿತೀಶ್ ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಬಿಜೆಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. 2013 ರವರೆಗೆ ಬಿಜೆಪಿಯೊಂದಿಗಿನ ನಿತೀಶ್ ಅವರ ಮೈತ್ರಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. 2014 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿತನವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ನಿತೀಶ್ ಎನ್‌ಡಿಎಯಿಂದ ಹೊರನಡೆದರು. 2014 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷ (ಸಿಪಿಐ) ಜೊತೆ ಮೈತ್ರಿ ಸಾಧಿಸಿ ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರು ಲೋಕಸಭಾ ಸಂಸದರಿಗೆ ಕುಸಿತ ಕಂಡರು. ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ್ರೆ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ 30,000 ರೂ. ಗಿಫ್ಟ್‌ – ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್
2015 ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಜೊತೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು ಭರ್ಜರಿ ಜಯ ಸಾಧಿಸಿತು. 2017 ರಲ್ಲಿ ಜೆಡಿ(ಯು)-ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಿತೀಶ್ ಮತ್ತೆ ಎನ್‌ಡಿಎಗೆ ಸೇರಿದರು. 2019 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಎನ್ಡಿಎ ಭರ್ಜರಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿತು. ರಾಜ್ಯದ 40 ಸಂಸದೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ (ಪಿಸಿ) ಪೈಕಿ 39 ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, 2020 ರ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಜೆಡಿ(ಯು) ಗೆ ಭಾರಿ ನಿರಾಸೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿತು. 2005 ರ ನಂತರ ಬಿಹಾರ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗಿನ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿತು. ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ 2020 ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಪತನಗೊಳ್ಳಲು ದೊಡ್ಡ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಎನ್‌ಡಿಎಯೊಳಗಿನಿಂದ ನಡೆದ ವಿಧ್ವಂಸಕ ಕೃತ್ಯಗಳು. ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಎನ್‌ಡಿಎಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಲೋಕ ಜನಶಕ್ತಿ ಪಕ್ಷ (ಎಲ್‌ಜೆಪಿ) ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಮತ್ತು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ವಿರುದ್ಧ ಕಟುವಾದ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿತು. ಆದರೆ ಬಿಜೆಪಿ ವಿರುದ್ಧ ಕೇವಲ ಆರು ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ (ಎಸಿ) ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿತು. 2022 ರಲ್ಲಿ ನಿತೀಶ್ ಮತ್ತೆ NDA ತೊರೆದು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲು RJD ಜೊತೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಆದರೆ 2024 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮೊದಲು ಅವರು NDA ಗೆ ಮರಳಿದರು. 2024 ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ JD(U) ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸುಧಾರಿಸಿತು. ಈ ಬಾರಿಯೂ ಸೀಟು ಹಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.
1995 ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆ ಮತ್ತು 2014 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಜೆಡಿಯು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಪುರಾವೆಯಾಗಿವೆ. ಆದರೆ, ಜೆಡಿಯು ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಜೊತೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿರುವ ಅನೇಕ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಬಿಹಾರವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷವಾಗಿದೆ. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಆರೋಗ್ಯ ವಿಚಾರವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಆರ್‌ಜೆಡಿ ರಾಜಕೀಯ ದಾಳ ಉರುಳಿಸಿದೆ. ಜೆಡಿಯು ಇಂದು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಶ್ನೆಯೆಂದರೆ, ಅವರ ನಂತರ ಯಾರು ಪಕ್ಷದ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು. ಬಿಹಾರದ ಚುನಾವಣಾ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಜೆಡಿಯು ತನ್ನ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ.
ಆಡಳಿತ ವಿರೋಧಿ ಅಲೆ
20 ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯಲ್ಲಿ, ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಈಗ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಬಿಹಾರವು ದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ಬಡ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಕೂಡ ಗಮನಾರ್ಹ ಆಡಳಿತ ವಿರೋಧಿ ಅಲೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಆಡಳಿತ ವಿರೋಧಿ ಅಲೆಯ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಆಧಾರವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಉತ್ತಮ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ ಬಿಹಾರದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮತ್ತು ಸಾಪೇಕ್ಷ ತಲಾ GSDP ಯಲ್ಲಿನ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ನೋಡುವುದು. ಲಾಲು-ರಬ್ರಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ತಲಾ GSDP ಸ್ಥಿರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದು ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆ ದಶಕ ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅದು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಏರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಖಚಿತವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನಿತೀಶ್-ಪೂರ್ವ ಅವಧಿಯ ಕುಂಠಿತಗೊಂಡ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೂ ಸಹ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಆವೇಗದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿರಬಹುದು. ಈ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ನಿತೀಶ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯು ಹದಗೆಟ್ಟಿದೆ. ಅಖಿಲ ಭಾರತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆದಾಯದ ಪಾಲಾಗಿ ಬಿಹಾರದ ತಲಾ ಆದಾಯದಲ್ಲಿನ ಕುಸಿತದಲ್ಲಿ ಇದು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ನಿತೀಶ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ NDA ಸರ್ಕಾರವು ಈ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮೊದಲು ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ರಮಗಳ ಪ್ರವಾಹ ದ್ವಾರಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿದೆ.
ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವೇ?
ಬಿಹಾರದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷಗಳಾದ ಬಿಜೆಪಿ, ಜೆಡಿ(ಯು) ಮತ್ತು ಆರ್‌ಜೆಡಿಗಳ ಪಕ್ಷವಾರು ಮತ ಹಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಬಿಜೆಪಿ ತನ್ನ ಗ್ರಾಫ್ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಏರುತ್ತಿರುವ ಏಕೈಕ ಪಕ್ಷವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. 2020 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಬಿಜೆಪಿಯ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮತ ಹಂಚಿಕೆಯು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿತ್ತು. 2015 ಅನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ ಅದರ ಮತ ಹಂಚಿಕೆಯು ಅತ್ಯಧಿಕವಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ಬಿಜೆಪಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಅನ್ನು ಎನ್‌ಡಿಎಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಾಗಿನಿಂದ ಅದು ಹೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿತು. ಈ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷವಿಲ್ಲದೆ ಬಿಜೆಪಿ ಇನ್ನೂ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. 2015 ಮತ್ತು 2020 ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಇದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಜೆಡಿ(ಯು)-ಆರ್‌ಜೆಡಿ-ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭರ್ಜರಿ ಜಯ ಸಾಧಿಸಿತು. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಎಲ್‌ಜೆಪಿ ಜೆಡಿ(ಯು) ಅನ್ನು ಹಾಳುಗೆಡವಿದಾಗ ಎನ್ಡಿಎ ಅರ್ಧದಾರಿಯಲ್ಲೇ ಮುನ್ನಡೆಯಿತು. ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಇರುವ ಮೈನಸ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ ಎಂದರೆ, ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಪ್ರಭಾವಿ ನಾಯಕನಿಲ್ಲದಿರುವುದು.
ಕಳೆದ ಚುನಾವಣೆ ರಿಸಲ್ಟ್‌ ಏನಿತ್ತು?
ಎನ್ಡಿಎ 126 ಸೀಟ್‌ಗಳನ್ನು ಜಯಿಸಿತ್ತು. ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ 110 ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಿತ್ತು. ಇತರೆ 7 ಗೆಲುವು. ಎನ್ಡಿಎ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ (74), ಜೆಡಿಯು (45), ಹೆಚ್‌ಎಎಂ (3), ವಿಐಪಿ (4) ಪಕ್ಷಗಳಿದ್ದವು. ಮಹಾಘಟನ್‌ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಜೆಡಿ (73), ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ (20), ಸಿಪಿಐ-ಎಂಎಲ್ (11), ಸಿಪಿಎಂ (3), ಸಿಪಿಐ (3) ಪಕ್ಷಗಳು ಸೇರಿದ್ದರು. ಕಳೆದ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಎಐಎಂಐಎಂ 5, ಬಿಎಸ್‌ಪಿ 1 ಸ್ಥಾನ ಗೆದ್ದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: 1 ಕೋಟಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿ, 1 ಕೋಟಿ ಲಖ್‌ಪತಿ ದೀದಿಗಳಿಗೆ ನೆರವು: ಬಿಹಾರಿಗಳಿಗೆ NDA ಪ್ರಣಾಳಿಕೆ ಗಿಫ್ಟ್‌
ಈಗ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೇಗಿದೆ?
2025 ರ ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಅದರ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಿವೆ. ಜೆಡಿಯು ಚುನಾವಣೆಗೆ ಸಜ್ಜಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಅದರ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಾಯಕ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬ ಮಾತು ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿದೆ. ಎನ್ಡಿಎ ಕೂಟವನ್ನು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮುನ್ನಡೆಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಅವರೇ ಸಿಎಂ ಆಗುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಈವರೆಗೂ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದರೂ ಸಹ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಸುತ್ತಲೂ ನಾಯಕತ್ವದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿದಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ಜೆಡಿಯು ಅನ್ನು ಈ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಒಗ್ಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿರಬಹುದು. ಎನ್‌ಡಿಎಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮರಳಿದ ನಂತರ ನಿತೀಶ್ ಅವರ ಮೂರು ದಶಕಗಳ ಮೈತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಇಷ್ಟೊಂದು ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಜೆಡಿಯು ಜನಪ್ರಿಯತೆ ನಿತೀಶ್ ಜೊತೆ ಕುಸಿದರೆ ಅದು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜೆಡಿಯು ದುರ್ಬಲಗೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ವಿರುದ್ಧ ಎದ್ದಿರುವ ಆಡಳಿತ ವಿರೋಧಿ ಅಲೆಯಿಂದ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಲಾಭ ಗಳಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದರ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಲೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ರಾಜಕೀಯ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ನಡುವಿನ ವಿರೋಧಾಭಾಸವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಅದು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. ಆರ್‌ಜೆಡಿ ತನ್ನೊಳಗೂ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದೆ. ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಹೋದರರ ನಡುವೆ ಬಿರುಕು ಮೂಡಿದೆ. ಇದೆಲ್ಲವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ನವೆಂಬರ್ 14 ರಂದು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಪ್ರಕಟವಾದ ನಂತರವೂ ಬಿಹಾರದ ರಾಜಕೀಯ ಸಂದಿಗ್ಧತೆ ಮುಂದುವರಿಯಬಹುದು. ಏಕೆಂದರೆ ರಾಜ್ಯದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷಗಳು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ವಿರೋಧಾಭಾಸಗಳು ಚುನಾವಣೆಗಳಿಂದ ಬಗೆಹರಿಯುವ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಭರವಸೆಗಳ ಮಹಾಪೂರ
ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಸಮಸ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚು. ಯುವಸಮುದಾಯ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಸೆಳೆಯಲು ಎನ್ಡಿಎ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಮುಂದಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕೋಟಿ ಯುವಕರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗದ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದೆ. ಮಹಿಳಾ ಮತದಾರರ ಓಲೈಕೆ ಕೂಡ ಮಾಡಿದೆ. 1 ಕೋಟಿ ಲಖ್‌ಪತಿ ದೀದಿಯರಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದೆ. 4 ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರೋ ಸೇವೆ, ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ 7 ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಭರವಸೆ ಕೂಡ ನೀಡಿದೆ. ಇತ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮಾಸಿಕ 2,500 ರೂ., ಪ್ರತಿ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಮಾಸಿಕ 200 ಯುನಿಟ್‌ ಉಚಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರತಿ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗದ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದೆ. ಈ ಭರವಸೆಗಳು ಯಾರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಫಲ ಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಬೇಕಿದೆ. ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು 2,500 ರೂ., 25 ಲಕ್ಷ ವರೆಗೆ ಉಚಿತ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ: ಬಿಹಾರಿಗಳಿಗೆ ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ ‘ಗ್ಯಾರಂಟಿ’
